Rezydencja podatkowa — co to jest i jakie nakłada na nas obowiązki?

Przed podatkami nie da się uciec. Co roku musimy złożyć zeznanie podatkowe, w którym zawrzemy wszystkie nasze dochody. 

Jak się rozliczyć z Urzędem Skarbowym, jeśli zarabiamy w Polsce i za granicą? Albo na terenie różnych krajów? Wszystko zależy od naszej rezydencji podatkowej.

Co to jest rezydencja podatkowa? Na jakiej podstawie jest wyznaczana? I jakie nakłada na nas obowiązki?

Wszystko znajdziesz w tym wpisie ⬇️

Rezydencja podatkowa — co to jest?

Rezydencja podatkowa (nazywana też miejscem zamieszkania dla celów podatkowych) w dużym uproszczeniu określa kraj, w którym podatnik zobowiązany jest do wypełnienia obowiązku podatkowego (czyli płacenia podatków). O rezydencji podatkowej decyduje centrum interesów osobistych i gospodarczych podatnika, nie zaś to, gdzie osiągamy nasze dochody.

Nasza rezydencja podatkowa znajduje się w Polsce, jeśli przebywamy tu dłużej niż 183 dni w ciągu roku (podatkowego) lub gdy znajduje się tu ośrodek naszych interesów życiowych.

Rezydencja podatkowa w Polsce

Za osobę posiadającą rezydenturę podatkową w Polsce uważa się osobę fizyczną, która:

1. Posiada na terytorium Polski centrum interesów osobistych - powiązania towarzyskie, więzi rodzinne, działalność polityczna, społeczna, kulturalna lub obywatelska, a nawet hobby (często decydującym kryterium może być przebywający na terytorium RP współmałżonek albo nieletnie dzieci).

lub 

2. Posiada na terytorium Polski centrum interesów gospodarczych - chodzi tu o miejsce, w którym uzyskujemy dochody, inwestycje, majątek, konta i kredyty, jak również miejsce, z którego zarządzamy swoim majątkiem (chodzi tu przede wszystkim o to, gdzie jest osiągana większość swoich dochodów). Organy podatkowe mogą również wziąć pod uwagę nasze inwestycje w danym kraju, depozyty, lokaty, kredyty i polisy ubezpieczeniowe. 

lub 

3. Przebywa w Polsce dłużej niż 182 dni (w roku podatkowym)

Jeśli spełniamy jeden z tych warunków, możemy zostać uznani za polskiego rezydenta podatkowego. Nie musimy spełniać wszystkich wyżej wymienionych warunków, aby musieć płacić podatki w Polsce.

Urzędy Skarbowe interpretują te przepisy raczej surowo. Zasady dotyczące ustalania rezydencji podatkowej są złożone. Należy je analizować indywidualnie, z uwzględnieniem wszystkich czynników. 

Jakie obowiązki spoczywają na polskich rezydentach podatkowych?

Zgodnie z obowiązującym prawem, musimy rozliczać i płacić podatki zgodnie z naszą rezydencją podatkową, według zasady:

Rezydencja podatkowa w Polsce = rozliczenie podatkowe w Polsce, rezydencja podatkowa w Niemczech = płacenie podatków w Niemczech.

Składając PIT musimy w nim umieścić wszystkie przychody, niezależnie od tego, w którym kraju zostały one uzyskane. W Polsce oprowadzamy podatek od całości naszych dochodów (jest to tak zwany nieograniczony obowiązek podatkowy). 

Ograniczony vs nieograniczony obowiązek podatkowy

Należy rozróżnić ograniczony i nieograniczony obowiązek podatkowy:

Nieograniczony obowiązek podatkowy

Osoby, których miejsce zamieszkania znajduje się na terytorium Polski, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce uzyskania źródeł przychodów. To tak zwany „nieograniczony obowiązek podatkowy".

Ograniczony obowiązek podatkowy

Osoby, których miejsce zamieszkania nie znajduje się na terytorium Polski, podlegają obowiązkom podatkowym tylko od dochodów osiąganych w Polsce. Pozostałe dochody, które uzyskamy za granicą, nie podlegają opodatkowaniu w Polsce.  To tak zwany „ograniczony obowiązek podatkowy".

Podwójna rezydencja podatkowa

Może się tak zdarzyć, że jedna osoba uzyskuje dochody w dwóch państwach i zostaje uznany za rezydenta podatkowego w obydwu państwach. Mówimy wówczas o podwójnej rezydencji podatkowej. 

W takiej sytuacji należy się odwołać do umowy dotyczącej unikania podwójnego opodatkowania, którą Polska zawarła z danym krajem. 

Umowy te często zawierają dodatkowe kryteria kolizyjne (ang. tie-breaker rules), na podstawie których można ustalić rzeczywistą i ostateczną rezydencję danej osoby. Reguły te są brane pod uwagę, uwzględniając poniższą kolejność: 

I. stałe miejsce zamieszkania

II. silniejsze powiązania osobiste i gospodarcze (centrum interesów życiowych)

III. kraj, w którym zwykle się przebywa

IV. obywatelstwo

V. wzajemne porozumienie organów podatkowych obydwu państw 

Jeśli pierwsza reguła nie rozstrzyga kwestii rezydencji podatkowej, stosuje się kolejną. Jeśli kolejna nie rozstrzyga, bierze się pod uwagę kolejną, aż do uzyskania ostatecznego rozstrzygnięcia. Jeśli żadne z kryteriów nie rozstrzyga o rezydencji podatkowej, ustala się je na drodze wzajemnego porozumienia obydwu państw. 

Co więcej, Polska zawarła z wieloma krajami umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. Jeśli również ta umowa nie rozstrzygnie o naszej rezydenturze, należy zgłosić się do organu podatkowego właściwego dla naszego miejsca zamieszkania i poprosić o rozstrzygnięcie tej kwestii. 

Zmiana rezydencji podatkowej w ciągu roku podatkowego

Często dochodzi również do zmiany rezydencji podatkowej w ciągu roku podatkowego. To sytuacja, w której podatnik zmienia kraj zamieszkania, a wraz z nim swoje centrum interesów osobistych lub/i gospodarczych. 

Jeśli na przykład zdecydujemy się na powrót z UK do Polski na stałe wraz z rodziną dnia 10 września, od tego dnia powinniśmy być traktowani jako polscy rezydenci podatkowi. Do 10 września obowiązywała nas brytyjska rezydentura podatkowa. W takiej sytuacji dochodzi bowiem do „zerwania więzi" z danym krajem.

Certyfikat rezydencji podatkowej

Certyfikat rezydencji podatkowej to dokument, który informuje, w którym państwie powinniśmy płacić podatki. Zgodnie z prawem jest to zaświadczeniem o miejscu zamieszkania podatnika dla celów podatkowych. 

Certyfikat rezydencji podatkowej może okazać się przydatny, gdy na przykład pracujemy za granicą i chcemy rozliczyć podatek w Polsce. 

Dokument otrzymamy w urzędzie podatkowym w państwie, w którym znajduje się miejsce zamieszkania podatnika dla celów podatkowych. W Polsce jest on wydawany w urzędzie skarbowym (właściwym dla naszego miejsca zamieszkania). 

Aby uzyskać certyfikat rezydencji podatkowej, należy wypełnić wniosek CFR-1. We wniosku należy podać powód ubiegania się o certyfikat. Jego koszt to 17 złotych. Urząd skarbowy ma 7 dni na wystawienie dla nas takiego dokumentu. 

Certyfikat rezydencji podatkowej nie rozstrzyga o naszej rezydencji. Może zostać ona ustalona wyłącznie na podstawie centrum naszych interesów życiowych.

Źródła wykorzystane w tym artykule:

*Ustawa, dostęp: 12.01.2022, Źródło.
**Ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, dostęp: 12.01.2022, Źródło.
***Objaśnienia podatkowe z dnia 29 kwietnia 2021 r., dostęp: 12.01.2022, Źródło. 

Artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi źródła prawa. Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby wszystkie publikowane informacje były rzetelne i aktualne. Nie stanowią one wiążącej interpretacji obowiązujących przepisów prawnych. Informacje zawarte w tej publikacji nie stanowią porady prawnej czy podatkowej. Nie jesteśmy w stanie zagwarantować, że treść publikacji jest dokładna, kompletna lub aktualna. Przed podjęciem jakichkolwiek decyzji, należy uzyskać profesjonalną poradę.